XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa
Testuingurua
(...), salbuespenak kanpo,
Sudurkariaren aldaketa, xistukariarekin asimilatuz,
Txandaketa bera Gartzain-go A lekukoak forma mugatuaren eta mugagabekoaren artean agertzen du.
Sudurkariaren erabateko galera,
Galdekizunean ez jaso arren eta, beraz, mapetan ere ez agertu, kasu berezi bat aipatu nahi genuke bukatzeko: Bortzirietako azpi-euskalkian homonimia kasu bat aurkitu dugu, sudurkariaren aldaketaz bereizi egin dena,
235 EMAN (360)
238 HEMEN (365)
Aztertzen ari garen sudurkariak, hitz barruan doanean eta bokal artean, mantenitzera jotzen du.
Hemen azaltzen ditugun adibideetan ez da disimilaketarako joerarik ageri, ez eta bi kontsonante sudurkari egon arren ere hitz berean; aferesia gertatuz, silaba bakarrekin gelditzen den
Disimilaketari buruz, bestalde, ikus,
Emaitza berdina, sudurkarien disimilaketarik gabe, bi sudurkariak gordez,
237A MEZPERA - 237B MEZPERETARA (363-364)
239A ATZAMAR - 239B HIRU ATZAMAR (366-367)
Aztertu dugun lurraldean kontsonante sudurkariaz ebaki dute Zugarramurdi-n eta Baztango azpi-euskalki osoan.
Gainerako kasu guztietan kontsonante ahokariarekin, Bortzirietako Oronoz-Mugairi-k txandaketa duelarik, B lekukoak
Sudurkaria / ahokaria bikoteari dagokionez, alternantzia berdintsua, baina hitz barruan,
Kasu honetan ahokaria ahoskabea delarik, biezpainetako leherkari ahoskabea, alegia
.
Hortaz, jaso ditugun emaitzetan,
[n] hotsa sudurkaria denez, [m]-rako egin dugun deskribapena berdin balio dio, sudurretik airea libre pasatzen baita bietan.
Hobietako bezala definitu dugu, baina artikula guneari dagokionez, aski zabala duela esan behar da, hobietatik sabaiaurreraino hartzen duelarik eta zenbait kasutan hobietako sudurkari honen ahoskera xistukariena baino atzeratuagoa gertatu izan da, ez hainbeste, ordea, Basaburu Haundia-n eta Aldatz-en.
MC MURRAUGH-ek, bestalde (1981,78) erretroflexua dela dio batere zalantzarik gabe, Navarro Tomas-i buruz honako hau esaten duelarik:
Navarro-k ez zituen ikusi erretroflexoak bere gaztelaniazko kondizionapenarengatik
.
Ideia berari eusten dio SALABURU-k (1984,240), horrela definituz hots hau:
Bestaldetik, gailurkari edo iraulia dugu fonema honen ahozkera, ebakera amaitzen dugunean mihi-punttaren azpikoak ukitzen baitu ahosabaia.
Beraz, bada, soinu honen ebakera ingelesezko /r/ erretroflexuekin konpara dezakegu: mihitxapalak hortzobien atzeko partean egiten du hersketa eta gero, ebakera laxatu gabe, atzeratu egiten da
.
Guk jaso dugun [n] sudurkaria hurbilago gelditzen da NAVARRO TOMAS-ek jaso zuenetik (1925,628):
.
.
Palatalogrametan mihipunta zabal-zabal agertu zaigu, Navarro Tomas-ek esan bezala, eta ahoskera enfatikoan, palatalogrametan jasotzen dena normalean, garbiago agertzen da hori.
Hizketa arinean, berriz, konturatu ahal izan ginen askoz ere gutxiago ukitzen zutela ahosabaia mihiaz.
Erretroflexuaren ahoskera birritan jaso dugu, (...).